مبعث و معراج
پنجشنبه, ۱۶ ارديبهشت ۱۳۹۵، ۰۵:۵۲ ق.ظ
- روز و شب مبعث از بهترین و مبارک ترین اوقات تاریخ کرۀ زمین است!
- نبی اعظم(ص) قبل از مبعوث شدن به رسالت در 40 سالگی، نماز می خواندند و حتی آیات و سوره های همین قرآن فعلی ما را هم تلاوت می فرمودند، همین قرآنی که در شب مبعث، آغاز نزول آن بر جناب مبارک حضرت بوده است. حضرت علی(ع) که در حین مبعث برادر مکرمشان، ده ساله بودند، نیز از بدو تولد آیات و سوره های بسیاری را تلاوت فرموده بود. بودن قرآن قبل از مسئلۀ بعثت، نافی آغاز نزول در شب بعثت نیست.
- در دعای ندبه می خوانیم که «و عرج بروحه الی سمائک»؛ گر چه در برخی نسخه های قدیمی نیز، عرج به، آمده است ولی اینکه در نسخه های مفاتیح شیخ عباس قمی، تصرف کرده و عرج به را جایگزین عرجه بروحه قرار داده اند، کار درستی نیست. توهم اینکه این عبارت عرج بروحه، اثبات معراج روحانی می کند، توهم باطلی است. در باب کیفیت انجام معراج، برخی روحانی محض و بعضی روحانی-جسمانی می دانند. شیخیه برای حل مسئلۀ خرق و التیام دست به دامان جسم هورقلیایی شده اند! البته ما به سبب اینکه خیلی خیلی از رئیس جمهور فعلی خوشمان می آید! دوست داریم اصلا از اول تا آخر معراج، جسمانی می بود و اسمی از روحانی در کار نبود. ولی خب بحث بر سر آن عبارت است و مجبوریم نام ایشان را فعلا تحمل کنیم شاید زودتر خداوند خیرش! را از سرمان کم کند. به تعبیر استاد ما حضرت آیت الله جوادی آملی: تعبیر به معراج روحانی نافی همراه بودن جسم در قضیۀ معراج نیست. فرق است بین نفی جسم در معراج با معطل ماندن جسم. لذا عبارت دعای شریف ندبه که «عرج بروحه الی سمائک» است، نفی معراج جسمانی در کنار معراج روحانی نمی کند و عبارت درستی است. حالا در سرداب سامرا بزرگانی چون مرحوم شیرازی و مرحوم میرجهانی هزار بار قضیه ای را ببینند، که چه؟
- عید مبعث پس از عید غدیر، شیعی ترین عید اسلام است. یعنی سنی ها-که خدا هدایتشان کند- بیشتر به دو عید فطر و قربان اهمیت می دهند. عید غدیر را که نباید اسم برد که از آن به شدت تمام فرار می کنند. اما به عید مبعث-به ویژه قدمایشان- چندان توجهی نداشته اند و البته سنی های داخل ایران بعد از انقلاب، توجه بیشتری به عید مبعث پیدا کرده اند. در مبعث مسئلۀ نبوت خاصه مطرح است و در غدیر، مسئلۀ ولایت عامه؛ و غدیر از مبعث برتر است و عید غدیر هم برتر از عید مبعث. ولی برخی طوری تعبیر از عید شریف مبعث می آورند که گویی برترین روز تاریخ همین روز است. از این جهت عید مبعث، بزرگترین روز تاریخ بشر نیست مگر از جهت اینکه این روز سر آغاز رسالت و بعثت رسول خاتم و هدیه داده شدن دین نهایی الهی به بشریت بوده که خب با این حساب، مبعث روزی فوق العاده است، اگر چه از این منظر، می توان روزهای دیگر مثل روز ولادت منور حضرت رسول مطهر(ص) را هم از جهتی بهترین روز تاریخ دانست.
- ما چهار عید در اسلام داریم: عید غدیر، عید جمعه، عید قربان و عید فطر. تعبیر به عید مبعث، یک تعبیر تسامحی است، چنانکه استاد ما آیت الله شبیری زنجانی به تعبیر آوردن مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح از عرفه به عید عرفه هم اشکال دارد. ظاهرا هم حق با آقای شبیری است و مرحوم قمی چون مجتهد نبود و اصول فقه را به خوبی نمی دانست، در جمع بین روایات گاه عالمانه عمل نمی کند و البته اشکالی هم ندارد. در عوض خیلی مخلص و متتبع و خستگی ناپذیر بود. از سویی می توان تعبیر ایشان را نسبت به عید عرفه، تسامحی دانست، مثل تعبیر تسامحی ما در مورد عید مبعث. لذا جز آن عید، عیدی دیگری نداریم جز روزهایی که در آن گناه نکنیم و نیز برخی روزهای دیگر که در پاره ای احادیث تمجید شده و بعضا حتی به عنوان عید مطرح شده اند. اگر چه عید بودن هم مقوله ای تشکیکی است. اما از هر چه بگذریم وقتی امام عصر(عج) ظهور کند، روز ظهور ایشان هم عید جدیدی خواهد بود، برتر از هر عید دیگر!، مگر اینکه روز ظهور ایشان با جمعه یا یکی از اعیاد دیگر تقارن داشته باشد. اصلا خدا کند ایشان روز هشت شنبه بیایند:( ما حاضریم هفته را هشته کنیم، ولی ایشان تشریف بیاورند:)
- مبحث دیگر در باب مبعث، کیفیت نزول وحی است. از جنجال برانگیز ترین اظهار نظرها پیرامون مبعث و نزول وحی، در بیست سال اخیر را عبدالکریم سروش ابراز داشته است. برخی اظهار نظرهای ایشان، کفر محض است ولی مشکلی که در این میان است درک سنگین مباحث وحی است. مثل قضیۀ امر بین الامرین، که تقریبا هیچ کدام از ما، آن را درک نکرده ایم. لذا به تعبیر آقا رضا همدانی، علامۀ توانای عصر قاجار، همان اعتقاد اجمالی و لفظی لون، کافی است و ورود در آن تقریبا برای همه، آفت زاست. از این جهت اگر سروش برخی پیرایه های کفر آمیز سخنانش را می چید، می شد به حرف هایش به عنوان یک نظریه نگریست.
- در فلسفه و شعر ایران زمین، معراج نامه های زیادی نوشته و سروده شده است. دیشب مقداری از معراج نامۀ ابن سینا را می خواندم و هنگ کردم. روحت شاد، یادت گرامی.
-
مسئلۀ مکان آغاز معراج، اختلافی است. قول مشهور خانۀ حضرت ام هانی است. به تعبیر مرحوم عطار بر فرض بودن مصیبت نامه از او: از وثاق ام هانی ز اشتیاق/در کشید ام الکتابش بر براق. این مکان که الان جزو مسجد الحرام است(ظاهرا قسمت باب الوداع)؛ مکان مبارکی است. در آغاز معراج پای مبارک حضرت، به کوزه آبی خورد و شروع به ریختن کرد. موقع بازگشت از معراج، با تمام آن قضایای مفصل، هنوز آب در حال ریختن بود. به تعبیر ساده تر، معراج در چند ثانیۀ دنیوی ما اتفاق افتاده بود. زنده یاد! انیشتین گویی به سبب دلایلی از جمله همین آب کوزه، و ربطش با نسبیت!، شیعه شده و نامه نگاری هایی با آیت الله بروجردی داشته است و البحث طویل. اگر درست در خاطرم باشد برخی نیز همین قضیه را به باب حرکت جوهری برده اند.
- در معراج، حضرت رسول معظم(ص) از ایران هم گذشته اند! حداقل قم را خبر داریم!
- جبرئیل یا براق یا نمی دانم چی چی! در معراج، موتورش قفل می کند و نمی توانداز جایی به بعد، قدم از قدم بردارد که می سوزد پرش.
- پیرامون قوس صعودی و قوس نزولی و این دست مسائل، مطالبی هست که سواد نداشتۀ من قد نمی دهد وارد آنها شوم. البته در دعای شریف ندبه می خوانیم: یا ابن من دنی فتدلی فکان قاب قوسین او ادنی دنوا و اقتراباً من العلی الاعلی... اما از هر چه بگذریم: لیت شعری این استقرت بک النوی آقای من...........نار قلبی لم تزل تستعر!!! :(((
- خداوند متعال در شب معراج، با زبان مولا علی(ع) با حبیب و رسول نازنین خودش گپ زده و سخن گفته است، چه مثلث زیبایی.
- معراج فقط مختص حضرت رسول اکرم(ص) نبوده است. بوده اند پیامبرانی و نیز تمامی امامان ما و همچنین برخی از عرفای شیعه، که معراج و بلکه معراج ها داشته و دارند. گاهی هم معراج در نماز روی داده است.
-
مطالب دیگری هم پیرامون معراج و بعثت هست که بماند. همین مقدار، زیاد از حد بود که حرف زدیم و اسراف وقت و مکان را مرتکب شدیم. اگر خواندید عفو بفرمایید.
آب‌گینه موسوی
